[25] Guan Zhong - pierwszy chiński prawodawca, administrator i teoretyk państwa

Guan Zhong, premier państwa Qi
(Ilustracja Zhiching Chen/The Epoch Times)

Guan Zhong, urodzony pod imieniem Yiwu, był wybitnym reformatorem i politykiem w państwie Qi w okresie Wiosen i Jesieni. Władca państwa Qi, książę Huan (panujący od 685 p.n.e.) mianował go w 685 r. p.n.e. pierwszym ministrem. Dzięki działalności Guan Zhonga, Qi stało się najpotężniejszym z państw chińskich w tym okresie dziejów.

Skromne początki

Guan Zhong jeszcze jako dziecko stracił ojca i razem z matką żyli w biedzie. Od wczesnej młodości przyjaźnił się z Bao Shuya, który pochodził z bogatej rodziny.

Bao miał świadomość zdolności Guana i był wrażliwy na jego ubóstwo, opiekował się nim, zawsze traktował z wyrozumiałością, przymykając oczy na niektóre jego zachowania. Obydwaj przyjaciele prowadzili później wspólnie interesy. Następnie znaleźli się w kręgach władzy i byli nauczycielami dwóch młodych książąt z państwa Qi - księcia Jiu i księcia Xiaobai.

Guan Zhong uczył księcia Jiu, podczas gdy Bao Shuya był wychowawcą księcia Xiaobai, przyszłego księcia Huan w tym państwie. Rządzący władca książę Xiang prowadził nieodpowiedzialny i rozwiązły tryb życia i przewidując, że doprowadzi to do chaosu obydwaj mentorzy z uwagi na bezpieczeństwo młodych książąt, zbiegli wraz z wychowankami do sąsiednich krain.

Bao razem z Xiaobai znalazł się w państwie Ju, a z kolei Guan Zhong z księciem Jiu znaleźli się w państwie Lu. W 686 r. p.n.e. ich ojciec został zamordowany przez jednego ze swoich dostojników, który następnie sam ogłosił się władcą. Gdy on również został zabity doprowadziło to w państwie do bezkrólewia. W tej sytuacji młodzi książęta stali się dla siebie rywalami. Guan Zhong uważał, że książę Jiu jako starszy ma większe prawo do objęcia tronu.

Jednakże książę Xiaobai objął władzę w Qi jako książę Huan. Doprowadził do śmierci brata, a że Guan Zhong lojalny wobec księcia Jiu usiłował go zabić, został w Qi wtrącony do więzienia i groziła mu śmierć.

W tym czasie Bao Shuya stał się zaufanym doradcą panującego obecnie księcia i władca zamierzał jemu jako swojemu wychowawcy i opiekunowi powierzyć urząd pierwszego ministra. Jednakże Bao nie chciał przyjąć tego stanowiska i polecał księciu by otrzymał je Guan Zhong. Tak mocno przekonywał do osoby przyjaciela i jego wybitnych talentów, że książę Huan w końcu uległ i ostatecznie Guan Zhong został w 685 r.p.n.e. pierwszym ministrem w państwie Qi.

Budowa silnego państwa

Wkrótce po powołaniu Guan rozpoczął modernizację państwa Qi poprzez wprowadzenie szeregu reform. To jego działalności książę Huan, jak i jego następcy, zawdzięczają pozycję hegemonów w sojuszu państw w Okresie Wiosen i Jesieni.

Guan scentralizował władzę państwa przez podzielenie kraju na jednostki administracyjne zarządzane przez główny urząd bezpośrednio podległy księciu. Całkowicie zlikwidował dotychczasową tradycję przekazywania urzędniczych stanowisk osobom z arystokracji, opartą na związkach rodzinnych.

Podzielił ludność na cztery grupy - urzędników, chłopów, rzemieślników i kupców. Guan następnie opracował bardziej skuteczne metody wyłaniania uzdolnionych urzędników przy użyciu nowych metod nauki, czego wynikiem była generacja wykształconych administratorów.

Zamiast żeby jak dotąd opierać się na oddziałach żołnierzy podlegających różnym feudałom, podjął się on dokonywania bezpośredniego naboru do wojska wśród chłopów. Wraz z tymi reformami zcentralizowany urząd przejął teraz odpowiedzialność w zarządzaniu, którą dzierżyli wcześniej w swoich rękach przedstawiciele potężnych rodów arystokratycznych.

Owe reformy były początkowym stadium wyłaniającej się filozofii legalizmu, w której monarcha powinien mieć władzę absolutną, ze ścisłą kontrolą nad wszystkimi dziedzinami, dysponując jednolitym i sprawiedliwym systemem nagród i kar dla wszystkich obywateli. Wydawanie wyroków sądowych odbywało się zgodnie z obowiązującym prawem.

Jednakże, Guan Zhong nie był legalistą w ścisłym tego słowa znaczeniu. Podczas gdy opowiadał się za kontrolą i administracją państwową, wierzył również w równoległy nacisk na cnoty moralne i religijne tradycje, które już przyjęły się jako ideały pośród Chińczyków.

Guan Zhong uważał także, że dobro ludu stanowi fundament państwa. Ludzi sytych można łatwiej nauczyć przyzwoitości i obycia, i są bardziej skorzy do uznania zwierzchnictwa władców. Stworzył również jednolity system podatkowy i posłużył się aparatem państwowym, by wprowadzić monopol na produkcję soli i żelaza.

Guan uważał, że władca powinien dbać o dobrobyt wszystkich klas społecznych i zapewnić, by ludzie byli gotowi mu służyć. Wierzył on, że przyzwoitość, sprawiedliwość, uczciwość i sumienie, są czterema filarami państwa, a władca powinien wcielać je w życie i sam być wzorem cnót.

Sprawy krajowe i zagraniczne

W trakcie 40-letniego sprawowania funkcji premiera, Guan Zhong wprowadził szereg reform dotyczących polityki wewnętrznej i zagranicznej. To dzięki niemu państwo Qi było silne, bogate i politycznie wpływowe.

Jest uznawany za autora Guan Zi, najwcześniej znanej książki o prawodawstwie i ekonomii w starożytnych Chinach, która obejmuje wiedzę z zakresu polityki, ekonomii i filozofii.

W zakresie ekonomii, dzieło to mówi o finansach, bankowości, handlu, podatkach i innych aspektach tej dziedziny i znacząco przyczyniło się do rozwoju gospodarczego starożytnych Chin.

http://www.theepochtimes.com/n3/3914-guan-zhong-first-chinese-legalist-and-state-philosopher/