O zapisach historii chińskiej

Chiny mają najdłuższą zarejestrowaną historię na świecie. Zhiji Liu, oficjalny historyk dynastii Tang powiedział: „Celem historii jest zapis osiągnięć, wytknięcie błędów, promowanie tego, co prawe, a tłumienie tego, co nikczemne. Więc osiągnięcia i błędy danej dynastii mogą stać się chwałą lub hańbą, która będzie przekazywana przez tysiące lat” (Shi Tong, A Survey on History). Zgodnie z tymi słowami, kluczowym jest, by historycy zgodnie z prawdą rejestrowali historię.

Oficjalni historycy istnieli już od czasów panowania Żółtego Cesarza (Huangdi). Huangdi posiadał dwóch historyków - Ju Song i Cang Jie. Byli oni odpowiedzialni za stworzenie chińskich znaków. Mówi się, że poprzez obserwację kształtów obiektów naturalnych i naśladownictwo ich dźwięków i form, Cang Jie stworzył piktogramy i znaki fonetyczne. Poprzez zrozumienie, jakie znaczenie niektóre z naturalnych obiektów przekazują, stworzył ideogramy.

„Historia oznacza zapis wydarzeń w sposób bezstronny i prawdziwy” (Shuo Wen Jie Zi, Explaining Simple and Analyzing Compound Characters). Te słowa jasno opisują wymagania dla historyków w starożytnych Chinach. Ponadto, istniała zasada dotycząca zapisu historii, że cesarz nie mógł czytać oficjalnych historycznych wpisów za panowania bieżącej dynastii.

Po śmierci Wei Zheng, urzędnika z dynastii Tang, który znany był za skrytykowanie cesarza, Huangdi powiedział: „Ludzie używają brązu do stworzenia luster, które pomagają im w doborze schludnego ubrania. Przyjmując historię, jako lustro, można ujrzeć rozkwit i dobrobyt, upadek i zakończenie dynastii. Biorąc poszczególnych ludzi za lustro, można zobaczyć, co osoba zrobiła prawidłowo, a co nieprawidłowo. Po odejściu Wei Zhenga, straciłem idealne lustro”. W tych słowach widzimy, że Huangdi używał historii i słów innych ludzi, by ocenić, jakie błędy popełnił. W drugim roku okresu Zhen Guan (który reprezentuje okres panowania Żółtego Cesarza w czasie dynastii Tang), Huangdi wyznaczył dwóch cesarskich kronikarzy, by spisywali jego słowa i czyny. W dziesiątym roku okresu Zhen Guan, Chu Suiliang został wyznaczony na kronikarza i był odpowiedzialny za zapis słów i sposobu zachowania cesarza.
Shi Guan Za Lu (księga historyczna) opisuje historię o Huangdi i Chu Suiliang (którego ojciec Chu Liang, był jednym z osiemnastu uczonych Centrum Literatury Żółtego Cesarza). Pewnego dnia, cesarz zapragnął przeczytać „Dziennik aktywności i spoczynku” (Qi Ju Zhu) o sobie samym, aby dowiedzieć się, jakie błędy popełnił i co powinien skorygować. Powiedział: “Czy cesarz może przeczytać to, co zapisałeś?”.
Chu Suiliang replied, "Qi Ju Lang is the same as the official historian of the emperor in the past. They record everything, good or bad. I have not heard of an emperor who wanted to read these things."
Chu Suiliang odpowiedział: „Qi Ju Lang jest taki sam, jak oficjalny historyk cesarza w przeszłości. Rejestrują wszystko, to, co dobre lub złe. Nie słyszałem o cesarzu, który chciał czytać te rzeczy”.

Cesarz zapytał więc: „Jeśli zrobiłem coś złego, czy na pewno to zapisałeś?”. Chu odpowiedział: „To jest moja odpowiedzialność. Będę notował każdy twój czyn i każde twoje słowo”.
Liu Ji, który był urzędnikiem odpowiedzialnym za opiekę nad cesarzem i przekazywanie jego instrukcji i poleceń powiedział: „Nawet, jeśli nakażesz historykowi, by nie zapisywał, to ludzie narodu to zrobią”.
Cesarz zapytał Fang Xueling (inny sławny urzędnik i naukowiec): „Dlaczego cesarz nie może czytać historii swojej dynastii? “.

Fang odpowiedział: „Zapisy historyczne zawierają wszystko to, co jest dobre lub złe. Jeśli historycy obawialiby się, że to, co spisali może urazić cesarza, wtedy mogliby zmieniać historyczne wpisy. Więc istnieje taka zasada, nie pozwalająca cesarzowi czytać historii obecnej dynastii”.

Żółty Cesarz odpowiedział: „Ale moja chęć czytania historii jest odmienna niż cesarzy z przeszłości. Jeśli zapisy są o moich osiągnięciach, to nie chcę ich wspominać. Moje błędy oczywiście powinny być rejestrowane, lecz mam jedynie nadzieję, że możesz powiedzieć mi o nich, tak, bym mógł zwracać uwagę na moje słowa i czyny, by więcej tych błędów nie popełniać”.

Chińska historia jest kompletna, częściowo z powodu wielu historyków, którzy ośmielili się bezstronnie zapisywać historię, nawet jeśli byli za to karani, a nawet tracili życie. Ze względu tej zasady, że cesarze nie mogli czytać historii własnych dynastii, historycy mogli szczerze rejestrować historię. To właśnie z powodu tej reguły możemy dziś zobaczyć prawdziwą dokumentację historii, dowiedzieć się o cnotach starożytnych, a także dostrzec zmiany, rozkwit i upadek różnych dynastii.